Strona ofertowa Wydawnictw Edukacyjnych WIKING
Jesteś
gościem portalu
Strona główna portalu
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=621
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=440
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=110
http://www.wiking.com.pl/index.php?site=testy_gim_historia_roz_1
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=348
http://www.wiking.edu.pl/sitemap.php
Powrót do poprzedniej stronyWersja do wydruku

Winston Leonard Spencer Churchill
(ur.1874, zm.1965)

Brytyjski polityk i mąż stanu, dwukrotny premier Zjednoczonego Królestwa (w latach 1940–451951–55), pisarz i historyk, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1953 r.

Urodził się 30 XI 1874 r. w Blenheim Palace w zamożnej rodzinie. Jego ojcem był lord Randolph Henry Spencer-Churchill, wpływowy polityk Partii Konserwatywnej, zaś matką Jenny Jacobson-Jerome, córka amerykańskiego finansisty. W dzieciństwie uczęszczał do ekskluzywnej prywatnej szkoły w Harrow. Uczył się dobrze, ale jednocześnie sprawiał spore kłopoty wychowawcze, przez co często ponosił kary dyscyplinarne.

Po dwóch nieudanych próbach, za trzecim razem dostał się do Królewskiej Akademii Wojskowej w Sandhurst, którą ukończył w 1894 r. Kiedy otrzymał stopień podporucznika został przydzielony do 4 Królewskiego Regimentu Huzarów i wraz z nim skierowany do Indii (1895). W tym samym roku wyjechał na Kubę jako obserwator w wojnie Hiszpanii z kubańskimi bojownikami o niepodległość. W 1897 r. powrócił do armii brytyjskiej w Indiach i brał udział w tłumieniu powstania muzułmańskich Pasztunów. Jego relacje z walk publikowane były w "Daily Telegrach" i "The Pioneer". Po powrocie do Anglii (1898) opublikował swą pierwszą książkę: "The Story of The Malakand Field Force".

W 1898 r. W. Churchill wziął udział w wyprawie lorda Kitchenera przeciw powstańcom w Sudanie i uczestniczył w rozbiciu rebeliantów w bitwie pod Omdurman (2 IX 1898). Bitwa ta ostatecznie zakończyła powstanie zapoczątkowane w 1881 r. przez Muhammada Ahmad ibn Abd Allaha, nazywającego siebie Mahdim (z arab. "prowadzony przez Boga"). Przebieg bitwy Churchill relacjonował dla "Morning Post". 

1899 r., po wybuchu wojny burskiej, Churchill  wyruszył do Afryki Południowej jako korespondent wojenny. Rychło został uwięziony przez Burów, jednak zdołał zbiec z więzienia w Pretorii. Dramatyczna ucieczka Churchilla uczyniła z niego niemal bohatera wojennego i przyczyniła się do dużej popularności jego osoby.  

W 1900 r. Churchill został deputowanym do Izby Gmin z ramienia Partii Konserwatywnej. W 1904 r. opuścił szeregi tej partii i związał się z liberałami. W latach 1906–1922, z ramienia Partii Liberalnej, był deputowanym do brytyjskiego parlamentu.

Od 1908 r. do 1910 r. pełnił urząd ministra handlu, a w latach 1910–11 urząd ministra spraw wewnętrznych. W 1911 r. został mianowany Pierwszym Lordem Admiralicji i tym samym objął dowództwo nad brytyjską marynarką wojenną. Stanowisko to piastował do 1915 r. W tym czasie przyczynił się do rozbudowy i modernizacji floty.


Sir Winston Churchill (z prawej) w towarzystwie ówczesnego premiera Wielkiej Brytanii Lloyda Georga (1915)

Po wybuchu I wojny światowej (1914) Churchill dążył do przeprowadzenia desantu na półwyspie Gallipoli w celu opanowania strategicznej cieśniny Dardanele, która znajdowała się w rękach Turcji. Plan został zaakceptowany przez rząd brytyjski w 1915 r., jednak próba jego wykonania zakończyła się całkowitym niepowodzeniem. Nadspodziewanie silny opór sił tureckich i błędy dowództwa brytyjskiego spowodowały, że operacja zakończyła się katastrofą i znacznymi stratami wśród żołnierzy alianckich. Po zakończeniu kampanii Churchill pełnił przez krótki czas funkcję kanclerza Księstwa Lancaster, jednak wkrótce podał się do dymisji i opuścił rząd. Następnie powrócił  do czynnej służby wojskowej i udał się do Francji, gdzie dowodząc pułkiem przez kilka miesięcy brał bezpośredni udział w walkach na froncie zachodnim.

Do działalności politycznej W. Churchill powrócił w 1917 r. W latach 1918–1921 pełnił funkcję ministra wojny i lotnictwa.

Jako zagorzały przeciwnik komunizmu opowiadał się za zbrojną interwencją przeciw Rosji radzieckiej i "zduszeniem bolszewizmu w zarodku", jednak znużeni wojną Brytyjczycy nie okazywali dużego zapału dla wspierania sił antyrewolucyjnych w Rosji i w 1920 r. ostatnie oddziały brytyjskie zostały wycofane z terytorium rosyjskiego.

Od 1921 r. do 1922 r. Churchill pełnił funkcję ministra d.s. kolonii. W 1922 r. był jednym z sygnatariuszy traktatu ustanawiającego Wolne Państwo Irlandzkie.

W 1923 r. opuścił Partię Liberalną, a rok później powrócił do Partii Konserwatywnej.

W latach 1924–29 był ministrem skarbu.

W okresie poprzedzającym II wojnę światową Churchill przeciwstawiał się prowadzonej przez brytyjski rząd premiera Chamberlaina polityce ustępstw (appeasement) wobec żądań przywódcy Niemiec – A. Hitlera.

Po zapoczątkowującym II wojnę światową ataku Niemiec na Polskę (IX 1939), Wielka Brytania wypowiedziała Niemcom wojnę, ale nie wywiązała się wobec zobowiązań sojuszniczych wobec Polski, nie będąc w tym czasie przygotowaną do działań wojennych na dużą skalę.

W 1939 r. Churchill ponownie objął stanowisko Pierwszego Lorda Admiralicji.

W IV 1940 r. Niemcy zaatakowały Europę Północną (Danię i Norwegię), a w V 1940 r. zajęły Belgię, Holandię i Luksemburg, po czym rozpoczęły ofensywę przeciw Francji.

W tych okolicznościach, po dymisji Chamberlaina (10 V 1940),  król Jerzy VI powierzył Churchillowi urząd premiera i misję tworzenia nowego rządu. Nieprzejednany wobec Niemiec Churchill wzywał rodaków do wyrzeczeń i walki do samego końca. Skuteczna obrona brytyjskich sił powietrznych (wspieranych m.in. przez 4 polskie dywizjony) przed niemiecką Luftwaffe (bitwa o Anglię VIII–X 1940) zapobiegła niemieckiej inwazji na Wielką Brytanię i przysporzyła Churchillowi dużą popularność w społeczeństwie brytyjskim.


Brytyjskie samoloty w czasie bitwy o Anglię

W. Churchill utrzymywał dobre stosunki z prezydentem Stanów Zjednoczonych F.D. Rooseveltem. Wielka Brytania była głównym beneficjentem pomocy wojskowej i gospodarczej udzielanej przez USA (Lend-lease). 14 VIII 1941 r., na pokładzie pancernika "Prince of Wales", Churchill i Roosevelt podpisali Kartę Atlantycką – deklarację określającą zasady polityki zagranicznej obu mocarstw.

W czasie wojny Churchill opowiadał się za współpracą wojskową ze Związkiem Radzieckim. Początkowo dążył do utworzeniem drugiego frontu na Bałkanach tak, by Europa południowo-wschodnia i środkowa została wyzwolona przez aliantów zachodnich przed wkroczeniem na te tereny Armii Radzieckiej, jednak koncepcja ta została zablokowana przez Stalina i bezkrytycznie popierającego go Roosevelta na konferencji w Teheranie (XI/XII 1943). Churchill brał jeszcze udział w konferencjach: w Jałcie (II 1945) i w Poczdamie (VII–VIII 1945). Konferencja jałtańska przebiegała pod dyktando Stalina, a alianci zachodni (zwłaszcza Roosevelt) godzili się na warunki sowieckiego przywódcy. W zaistniałych okolicznościach Europa środkowo-wschodnia (w tym ograbiona z ziem wschodnich Polska) znalazła się pod kontrolą ZSRR.


Konferencja w Jałcie (II 1945). Od lewej: W. Churchill,
F.D. Roosevelt, J. Stalin

Po zwycięstwie Partii Pracy w wyborach w VII 1945 r. Churchill utracił stanowisko premiera rządu.

Powojenna współpraca Stalina z aliantami zachodnimi nie trwała długo. Na przełomie 1945  1946 r. drogi niedawnych sojuszników wyraźnie się rozchodziły i świat stawał w obliczu bipolarnego podziału, który okazał się niezwykle trwały, a jego skutki odczuwane są do dnia dzisiejszego.

W początkach 1946 r. Churchill otwarcie krytykował dominację sowiecką w Europie środkowej i wschodniej, a w słynnym przemówieniu w Fulton (USA) 5 III 1946 r. użył terminu "żelazna kurtyna" dla określenia podziału  powojennej Europy na blok zachodni i wschodni. Przemówienie to powszechnie uważa się za początek okresu "zimnej wojny".

W 1951 r. wybory w Wielkiej Brytanii wygrali konserwatyści i Churchill po raz drugi objął stanowisko premiera rządu, które piastował do 1955 r.

W 1953 r. Churchill otrzymał za pamiętniki wojenne "The Second World War" literacką Nagrodę Nobla.

Winston Churchill zmarł 24 I 1965 r. w Blenheim Palace w Londynie. Pochowany został z wielkimi honorami. 

Ceremonia pogrzebowa
W. Churchilla (1965)

Pomnik Churchilla
w Londynie

WAŻNE DATY:

1894

ukończenie przez Churchilla Królewskiej Akademii Wojskowej w Sandhurst

1895

początek służby w Indiach

1898

udział w wyprawie lorda Kitchenera przeciw powstańcom w Sudanie

1900

początek politycznej kariery Churchilla

1904

przejście z Partii Konserwatywnej do Partii Liberalnej

1908–10

pełnienie funkcji ministra handlu

1910–11

pełnienie funkcji ministra spraw wewnętrznych

1911

mianowanie Churchilla Pierwszym Lordem Admiralicji

1914–18

I wojna światowa

1915

nieudana próba realizacji planu opanowania Dardaneli, dymisja Churchilla

1917

powrót Churchilla do polityki

1918–21

pełnienie funkcji ministra wojny i lotnictwa

1921–22

pełnienie funkcji ministra d.s. kolonii

1924

powrót do Partii Konserwatywnej

1924–29

pełnienie funkcji ministra skarbu

1939–45

II wojna światowa

1939

ponowne objęcie stanowiska Pierwszego Lorda Admiralicji

1940

powierzenie Churchillowi urzędu premiera rządu brytyjskiego (V); bitwa o Anglię (VIII–X)

1941

podpisanie Karty Atlantyckiej (VIII)

1943

konferencja w Teheranie (XI/XII)

1945

konferencja w Jałcie (II); konferencja w Poczdamie (VII–VIII); przegrana konserwatystów w wyborach do parlamentu

1946

przemówienie Churchilla w Fulton, początek "zimnej wojny" (III)

1951–55

powtórne pełnienie urzędu premiera rządu

1965

śmierć W. Churchilla

  

powrót do początku strony

Geografia | Język Polski | Historia | Przyroda | Biologia