Wilhelm II
(ur. 1859 r., zm. 1941 r.)

Król pruski i cesarz Niemiec w latach 1888–1918. Syn Fryderyka III, wnuk Wilhelma I i brytyjskiej królowej Wiktorii, również spokrewniony z panującą w Rosji dynastią Romanow Holstein-Gottorp. Pochodził  z dynastii Hohenzollernów.

W III 1888 r. zmarł 91-letni cesarz niemiecki i pruski król Wilhelm I. Jego następcą został schorowany syn Fryderyk III, który po trzech miesiącach rządów umarł. W tych okolicznościach władzę w Prusach i tron cesarski w Niemczech objął 29-letni Wilhelm II.

Znamienną decyzją polityczną nowego cesarza było zdymisjonowanie w 1890 r. kanclerza Rzeszy – Otto von Bismarcka (na jego miejsce powołany został Leo von Caprivi). Wilhelm II nie zgadzał się bowiem z prowadzoną przez mającego znaczną  swobodę Bismarcka polityką zagraniczną i wewnętrzną. W latach następnych cesarz dążący do samodzielnego sprawowania władzy rozwinął system rządów osobistych. 

Wilhelm II w swych działaniach na arenie międzynarodowej dążył do zapewnienia hegemonii Niemiec w Europie i na Bliskim Wschodzie. Prowadził politykę ekspansji kolonialnej Niemiec (m.in. w Afryce, na wyspach płd. Pacyfiku), w latach jego panowania nastąpiła również próba ekspansji gospodarczej kapitału niemieckiego na Bałkanach i w Turcji.

W 1896 r. w niefortunny i raczej mało przemyślany sposób Wilhelm II omal nie doprowadził Niemiec na krawędź otwartego konfliktu z Wielką Brytanią, kiedy w tzw. depeszy Krügera przesłał prezydentowi Republiki Transwalu Paulusowi Krügerowi gratulacje z okazji zwycięstwa Burów nad żołnierzami brytyjskimi. Szczególną wagę Wilhelm II przywiązywał do rozbudowy marynarki wojennej, czym pogłębił kryzys w stosunkach niemiecko-brytyjskich i spowodował zbliżenie Wielkiej Brytanii do Francji. W 1898 r. Reichstag uchwalił pierwszą ustawę o flocie. Tym samym rozpoczęła się ostra rywalizacja Niemiec i Wielkiej Brytanii na morzu. Stosunki między obu państwami pogarszały się również w wyniku sprzeczności interesów w Azji Wschodniej i Afryce.

Kolejnym nieopatrznym krokiem Wilhelma II był wywiad udzielony przez cesarza w 1908 r. londyńskiej gazecie "Daily Telegraph", który wywołał w Europie wielkie poruszenie i falę krytyki. Kompromitujące wypowiedzi cesarza o roli jego osoby oraz działaniach Rzeszy na arenie polityki międzynarodowej pogłębiły izolację międzynarodową Niemiec, a w samych Niemczech doprowadziły do kryzysu konstytucyjnego.

W polityce wewnętrznej Wilhelm II wzmagał propagandę nacjonalistyczną wspieraną przez ideę niemieckiego posłannictwa, powodując w szerokich kręgach społeczeństwa rozwój nacjonalizmu, a nawet radykalnego szowinizmu. Na ziemiach polskich w zaborze pruskim przejawiało się to nasileniem germanizacji (m.in. antypolskie ustawodawstwo wyjątkowe w latach 1904–08).
 
Wilhelm II był jednym z głównych inspiratorów I wojny światowej. Po zamachu dokonanym w Sarajewie 28 VI 1914 r., w którym zginął arcyksiążę Franciszek Ferdynand, cesarz niemiecki udzielił Austro-Węgrom pełnego poparcia i zapewnił o gotowości wypełnienia zobowiązań sojuszniczych na wypadek wojny. 27 VII 1914 r. Austro-Węgry wypowiedziały Serbii wojnę, dając początek ogólnoświatowemu konfliktowi zbrojnemu. 4 VII 1914 r. w Reichstagu Wilhelm II uznał wojnę za akt konieczny, a swoją przemowę zakończył słowami: "Nie znam żadnych partii, znam jedynie Niemców". Zgromadzenie jednogłośnie uchwaliło potrzebne kredyty wojenne.

Wilhelm II wśród żołnierzy austriackich we Wschodniej Galicji

W czasie trwania I wojny światowej Wilhelm II znajdował się na drugim planie teatru działań wojennych. Faktyczne kierownictwo operacji armii niemieckiej znajdowało się w rękach najwyższych dowódców wojskowych. W 1916 r. szefem sztabu i dowódcą armii został feldmarszałek Paul von Hindenburg, który wraz ze swym generalnym kwatermistrzem Erichem Ludendorfem utworzyli najwyższe dowództwo armii (OHL) i to oni wspólnie podejmowali najważniejsze decyzje militarne.

Wilhelm II (w środku) wraz z feldmarszałkiem Hindenburgiem i generałem Ludendorfem

Wilhelm II i cesarz Austro-Węgier Karol I

W wyniku rewolucji listopadowej w Niemczech (XI 1918) Wilhelm II został całkowicie pozbawiony władzy, 9 XI kanclerz Rzeszy Maksymilian Badeński ogłosił jego abdykację. 10 XI Wilhelm II zbiegł do Holandii, która udzieliła mu azylu. Wkrótce zdetronizowany cesarz pisemnie potwierdził swą abdykację (28 XI 1918).

Po zakończeniu I wojny światowej Wilhelm II uniknął odpowiedzialności za jej wywołanie, gdyż Holandia odmówiła jego ekstradycji, mimo ratyfikacji przez ten kraj traktatu wersalskiego, który mówił o konieczności osądzenia Wilhelma II.

Ostatni cesarz niemiecki i król Prus Wilhelm II Hohenzollern zmarł w Doorn w Holandii 4 VI 1941 r. 

Cesarz  Wilhelm II ostatni monarcha panujący w Niemczech
w latach 1888–1918

WAŻNE DATY:

1888 – początek panowania Wilhelma II jako cesarza Niemiec i króla Prus 1890 – zdymisjonowanie kanclerza Bismarcka 1896 – tzw. depesza Krügera 1898 – uchwalenie przez Reichstag pierwszej ustawy o flocie 1908 – afera Daily Telegraph 1914–18 – I wojna światowa 1916 – objęcie dowództwa nad armią niemiecką przez Hindenburga i Ludendorfa 1918 (XI) – rewolucja lutowa w Niemczech, ogłoszenie abdykacji cesarza, ucieczka Wilhelma II do Holandii 1941 – śmierć Wilhelma II

powrót do początku strony