Strona ofertowa Wydawnictw Edukacyjnych WIKING
Jesteś
gościem portalu
Strona główna portalu
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=621
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=440
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=110
http://www.wiking.com.pl/index.php?site=testy_gim_historia_roz_1
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=348
http://www.wiking.edu.pl/sitemap.php
Powrót do poprzedniej stronyWersja do wydruku

DEMOGRAFIA Polski

DEMOGRAFIA
ŚwiataEuropy

ROZMIESZCZENIE LUDNOŚCI, GĘSTOŚĆ ZALUDNIENIA w Polsce
PRZYROST NATURALNY, MIGRACJE, PRZYROST RZECZYWISTY w Polsce
STRUKTURA WIEKU I PŁCI – PIRAMIDA WIEKU dla Polski
URBANIZACJA, STRUKTURA ZATRUDNIENIA, BEZROBOCIE w Polsce
mniejszości narodowe w Polsce
__________

ROZMIESZCZENIE LUDNOŚCI, GĘSTOŚĆ ZALUDNIENIA w Polsce

Liczba ludności Polski na początku 2010 roku wynosiła 38 mln 167 tys., co  przy powierzchni 312 685 km2 daje średnią gęstość zaludnienia 122 osoby na 1km2.
Rozmieszczenie ludności nie jest równomierne – największe zagęszczenie występuje na południu, a najmniejsze w części północno-wschodniej i północno-zachodniej.

rozmieszczenie ludności w Polsce mapa gęstość zaludnienia

Na mapie można zauważyć skupienie ludności w obszarze trójkąta o podstawie leżącej wzdłuż południowej granicy i wierzchołku w okolicach Trójmiasta. Taki układ związany jest rozwojem gospodarczym, który skoncentrował się w Polsce Południowej i Centralnej. Szczególnie wyróżnia się region katowicko-krakowski oraz duże miasta i zespoły miejskie – Warszawa, Łódź, Trójmiasto, Wrocław, Poznań.
Obszary słabo zaludnione to przede wszystkim duże kompleksy leśne na Pojezierzu Pomorskim i Mazurskim, Ziemi Lubuskiej, w Beskidach Wschodnich.
__________

PRZYROST NATURALNY, MIGRACJE,
PRZYROST RZECZYWISTY
w Polsce

Przyrost naturalny w Polsce kilka lat temu przybrał wartości ujemne (np. –0,4‰ w 2003 roku, –0,1‰ w 2005). Działo się tak m. in. za sprawą spadającej liczby urodzeń, na co złożyło się kilka przyczyn:
- ekonomiczna – duża część społeczeństwa żyje w trudnej sytuacji finansowej, która nie sprzyja podejmowaniu decyzji o urodzeniu i wychowaniu dziecka;
- kulturowa – zmienia się model życia; młodzi ludzie coraz bardziej zajęci są karierą zawodową i nie mają czasu na rodzinę oraz dzieci;
- demograficzna – niż demograficzny obejmował grupę ludzi w wieku 30-40 lat.
Z drugiej strony na wysokim poziomie utrzymuje się liczba zgonów, co wywołane jest dużą liczebnością roczników starszych.

W ostatnich latach przyrost naturalny ponownie przyjmuje wartości dodatnie — od 0,1‰ w 2006 roku do 0,9‰ w 2008. Dzieje się tak za sprawą rosnącej liczby urodzeń, która jest skutkiem wchodzenia w wiek rozrodczy pokolenia z wyżu demograficznego lat 80-tych.

przyrost naturalny w polsce wykres

Zróżnicowanie przestrzenne przyrostu naturalnego w Polsce pokazuje mapa poniżej. W skali całego kraju zaznacza się na niej niewielka przewaga obszarów o wartościach dodatnich, które dominują na Pomorzu, w Wielkopolsce i Małopolsce.

Zmiany liczby ludności w Polsce po II wojnie światowej zależały przede wszystkim od przyrostu naturalnego. Migracje zagraniczne miały większe znaczenie tylko w kilku okresach. Najpierw – tuż po zakończeniu wojny – na dużą skalę odbywały się różnokierunkowe ruchy przesiedleńcze. Później – w 1968 roku – istotna była przymusowa emigracja ludności o pochodzeniu semickim. Z kolei w latach 80-tych wiele osób wyjeżdżało z przyczyn politycznych i ekonomicznych. Ostatnio znacząca staje się również zarobkowa emigracja Polaków do państw Uniii Europejskiej, które otworzyły dla nas swoje rynki pracy
Jednakże przez ponad 50 lat utrzymywał się w Polsce stały, kilkupromilowy wzrost liczby ludności. Dopiero pod koniec lat dziewięćdziesiątych, gdy wartość przyrostu naturalnego gwałtownie spadła, zmalał przyrost rzeczywisty i w latach 1997-2007 notowano niewielki spadek liczby ludności.

zmiany liczby ludności w Polsce po II wojnie światowej wykres

W 2005 roku przyrost rzeczywisty wyniósł -0,4‰, na którą to wartość w głównej mierze złożyło się ujemne saldo migracji (-0,3‰). Był to właśnie efekt znacznej emigracji naszych rodaków (głównie na Wyspy Brytyjskie). Od roku 2008 mamy już dodatni przyrost rzeczywisty, bowiem wartość przyrostu naturalnego (0,9‰) przewyższyła bezwzględną wartość salda migracji (–0,4‰).

Zamieszczona poniżej mapa salda migracji zagranicznych i wewnętrznych pokazuje wyludnianie się terenów wiejskich, zwłaszcza tych oddalonych od dużych miast. Mieszkańcy wsi emigrują do miast, by podjąć pracę bądź naukę.
Natomiast w strefach podmiejskich wielkich aglomeracji (Warszawy, Łodzi, Krakowa, Wrocławia, Poznania, Gdańska, Szczecina) notuje się w ostatnich latach bardzo duży napływ ludności. Spowodowane to jest chęcią ucieczki z zatłoczonych i drogich miast na spokojniejsze i tańsze tereny wiejskie.


__________

STRUKTURA WIEKU I PŁCI w polsce

piramida wieku polska struktura wieku i płci

Piramida wieku dla Polski, ze względu na wyraźnie zaznaczające się wyżeniże demograficzne (wybrzuszenia i wklęśnięcia), ma charakterystyczny, “pofałdowany” kształt.
Owe wyże i niże to efekt II wojny światowej. W czasie jej trwania notowano bardzo niską liczbę urodzeń przy jednoczesnej wysokiej umieralności (zwłaszcza wśród mężczyzn). Stąd mała liczebność roczników wojennych. Natomiast po wojnie nastąpiła odbudowa i rozwój całego państwa, w tym także potencjału ludnościowego. W latach 50-tych miała miejsce kulminacja liczby urodzeń, co uwidoczniło się w postaci wyżu demograficznego.
Kolejne wklęśnięcia i wybrzuszenia w piramidzie powtarzają się mniej więcej co 30 lat – jest to czas potrzebny, by następne pokolenie weszło w wiek dorosły i miało decydujący wpływ na liczbę urodzeń. Taka pokoleniowa powtarzalność w strukturze wieku nazywana jest echem demograficznym.

Na piramidzie, a także na rysunku poniżej oznaczone zostały też grupy wiekowe w zależności od prawnej zdolności do pracy. W chwili obecnej struktura ta przedstawia się dosyć korzystnie – 64,5% ludności w wieku produkcyjnym utrzymuje 35,5% ludności będącej w wieku nieprodukcyjnym. Jednakże niepokojący może być stały spadek liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym, w obliczu zbliżającego się wzrostu liczby ludności w wieku poprodukcyjnym.

Stopień feminizacji w Polsce wynosi 107 kobiet na 100 mężczyzn. Struktura płci widoczna na piramidzie pokazuje, że kobiety mają przewagę liczebną nad mężczyznami w rocznikach starszych. Dzieje się tak w większości społeczeństw, ponieważ kobiety generalnie żyją dłużej (patrz średnie długości życia podane przy piramidzie).
W Polsce dodatkowo dochodzi jeszcze efekt znacznych strat wojennych wśród mężczyzn i dotyczy to właśnie roczników starszych.
Płeć męska przeważa za to w rocznikach młodszych, co wynika ze statystyk prowadzonych dla noworodków – na każde 100 urodzonych dziewczynek rodzi się średnio 106 chłopców.
Współczynnik feminizacji w miastach jest wyższy niż na wsi, ponieważ młode kobiety częściej od mężczyzn decydują się na emigrację z terenów wiejskich.
__________

URBANIZACJA, STRUKTURA ZATRUDNIENIA, BEZROBOCIE w Polsce

Proporcje między ludnością miejskąwiejską od dawna zmieniały się w Polsce na korzyść mieszkańców miast. Ilustrują to poniższe diagramy.

stopień urbanizacji w polsce diagramy ludność wiejska miejska

Ogólnoświatowy trend poszukiwania lepszych warunków życia w miastach nie ominął także i naszego kraju. Przez ostatnie 50 lat udział mieszkańców miast w Polsce zwiększył się dwukrotnie. Szczególnie wysokie tempo napływu ludzi do aglomeracji miejskich utrzymywało się do końca lat 70-tych, do kiedy to trwał – niesiony propagandą sukcesu – intensywny rozwój przemysłu (np. ciężkiego na Górnym Śląsku). Później migracje te znacznie osłabły, a ostatnio zaczęły nawet przybierać kierunek odwrotny – coraz więcej mieszkańców wielkich miast przenosi się na okoliczne tereny wiejskie (patrz mapa migracji).
Największe miasta Polski to (w nawiasach liczba mieszkańców w 2008 r.):
Warszawa (1 mln 710 tys.),
Kraków (754 tys.),
Łódź (747 tys.),
Wrocław (632 tys.),
Poznań (557 tys.),
Gdańsk (456 tys.),
Szczecin (407 tys.),
Bydgoszcz (359 tys.) ,
Lublin (350 tys.),
Katowice (310 tys.),
Białystok (294 tys.).
Zróżnicowanie przestrzenne stopnia urbanizacji pokazuje mapa poniżej. Widać na niej przewagę ludności miejskiej na zachodzie i ludności wiejskiej na wschodzie kraju. Wynika to m. in. z uwarunkowań historycznych – ziemie leżące pod zaborem pruskim, niejako przy okazji, skorzystały na rozwoju całego państwa niemieckiego; natomiast ziemie zaboru rosyjskiego, leżące na peryferiach wielkiej Rosji, pozostały zaniedbane i np. wiele małych, słabych ekonomicznie miast zdegradowano do rzędu wsi.

stopień urbanizacji w polsce mapa ludność miejska wiejska

Struktura zatrudnienianaszym kraju powoli zmienia się na korzyść usług, które powinny stanowić około 70% – tak jest w państwach wysoko rozwiniętych (zobacz wykres). Aby to osiągnąć należy w dalszym ciągu dążyć do zmniejszenia zatrudnienia w rolnictwie, bo nadal jest ono zbyt duże (optymalne byłoby na poziomie poniżej 10%).

struktura zatrudnienia w polsce diagramy przemysł rolnictwo usługi

Znaczące zmiany w strukturze zatrudnienia odbijają się jednak rosnącym bezrobociem. Obecnie wynosi ono około 10% i zalicza się do najwyższych w Unii Europejskiej.
Zjawisko bezrobocia pojawiło się w Polsce po przełomowym roku 1989. Przejście na gospodarkę rynkową wiązało się z upadkiem wielu nieekonomicznych zakładów przemysłowych. Iinne, by utrzymać się na rynku, musiały ograniczać koszty produkcji, co na ogół prowadziło do zwolnień pracowników.

bezrobotni w polsce diagramy zmiany w strukturze zatrudnienia

Na mapie poniżej zauważyć można, że stosunkowo niezła sytuacja na rynku pracy występuje w dużych miastach (zawsze stwarzają one więcej szans). Natomiast najgorzej jest na północy Polski, gdzie w niektórych powiatach stopa bezrobocia przekracza 30%. Wynika to głównie stąd, że wcześniej funkcjonowały tam liczne Państwowe Gospodarstwa Rolne, które zatrudniały wielu pracowników. Do dziś pozostały tam po nich zrujonowane na ogół zabudowania, nieuprawiane pola i rzesze bezrobotnych.

stopa bezrobocia w polsce 2005 mapa

 powrót na początek strony

Geografia | Język Polski | Historia | Przyroda | Biologia