Strona ofertowa Wydawnictw Edukacyjnych WIKING
Jesteś
gościem portalu
Strona główna portalu
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=416
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=440
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=441
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=335
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=621
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=110
http://www.wiking.com.pl/index.php?site=testy_gim_historia_roz_1
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=348
http://www.wiking.edu.pl/sitemap.php
Powrót do poprzedniej stronyWersja do wydruku
Przyroda > Ziemia we Wszechświecie > Układ Słoneczny

Układ Słoneczny

Słowa kluczowe:
- Wszechświat
- gwiazda
- Słońce
- Układ Słoneczny
- planeta
- księżyc
- planetoida
- kometa
- meteoroid
- orbita

W rozszerzającym się, z pozoru chaotycznym Wszechświecie istnieje wiele zbiorowisk
ciał niebieskich cechujących się ścisłym uporządkowaniem. Do takiego zaliczamy system planetarny zwany Układem Słonecznym. Jego częścią jest planeta, na której żyjemy – Ziemia.

Już w starożytności uczeni, astronomowie podejmowali próby opisania tego systemu,
lecz dopiero Mikołaj Kopernik (w połowie XVI w.) stworzył teorię, która poprawnie wyjaśniła obserwowane na niebie ruchy ciał niebieskich – patrz rozdział Teoria heliocentrycznej budowy świata.

Kiedy i jak powstał Układ Słoneczny?

Szacuje się, że 4,6 miliarda lat temu w naszej Galaktyce powstało zagęszczenie materii, które było zaczątkiem niezwykle wydajnego źródła energiiSłońca. Równocześnie z powstawaniem Słońca, w wyniku łączenia pyłu międzygwiazdowego tworzyły się planety i ich księżyce oraz inne ciała niebieskie powiązane grawitacyjnie z gwiazdą.

Formowanie Układu Słonecznego zakończyło się około 4 miliardów lat temu –
– od tamtej pory ewolucja przebiega bez większych wstrząsów.

Sprawdź, gdzie jesteśmy!

Układ Słoneczny stanowi część Drogi Mlecznej
(tak nazywa się nasza Galaktyka). Położony jest na peryferiach jednego
z jej ramion, w odległości ponad 30 tys. lat świetlnych od centrum Galaktyki.

Jakie ciała niebieskie tworzą Układ Słoneczny?

Układ Słoneczny tworzy Słońce i grawitacyjnie związane z nim ciała niebieskie:

  • planety,
  • księżyce,
  • planety karłowate,
  • komety,
  • planetoidy,
  • meteoroidy,
  • materia pyłowo-gazowa, która wypełnia przestrzeń międzyplanetarną.

 

Kilka słów o Słońcu

Zbudowane głównie z wodoru i helu Słońce jest jedyną gwiazdą Układu Słonecznego. Jak każda gwiazda posiada zdolność do produkcji energii i emisji promieniowania świetlnego. Źródłem energii w Słońcu są reakcje termojądrowej przemiany wodoru w hel, które zachodzą w jądrze gwiazdy.

Podstawowe dane liczbowe dotyczące Słońca
- średnica – około 1 392 000 km (109 razy większa od średnicy Ziemi),
- średnia temperatura powierzchni – ponad 5500 K (Kalwina),
- temperatura jądra – osiąga 15 mln K.

Poznajmy bliżej planety

Wokół Słońca krąży 8 planet. W kolejności od gwiazdy są to:

Merkury

Merkury – najmniejsza i najbliższa Słońcu planeta;
brak atmosfery powoduje bardzo duże różnice temperatur pomiędzy dniem a nocą.



Wenus

Wenus – tzw. bliźniacza planeta Ziemi; jej wnętrze przypomina budową nasz glob; na niebie jest najjaśniejszą z planet.




Ziemia

Ziemia – Niebieska Planeta; jedyne znane
we Wszechświecie siedlisko życia organicznego;
70% powierzchni pokrywa woda.



Mars

Mars – Czerwona Planeta; posiada bardzo urozmaiconą powierzchnię ze śladami wygasłej działalności wulkanicznej; uważa się, że na Marsie istniała kiedyś woda i życie.



Jowisz

Jowisz – największa z planet; zbudowana głównie z wodoru (także ciekłego) i helu; bardzo szybki ruch wirowy generuje olbrzymie pole magnetyczne,
które jest ponad 20 000 razy silniejsze od ziemskiego.



Saturn

Saturn – podobny do Jowisza; osobliwością Saturna są jego pierścienie, na które składają się różnej wielkości kawałki lodu i skał, krążące po swoich orbitach wokół planety.



Uran


Uran – charakterystyczną cechą planety jest usytuowanie osi jej obrotu w płaszczyźnie orbity.




Neptun

Neptun – najdalsza z planet; zwiększona ilość metanu w atmosferze nadaje Neptunowi charakterystyczne niebieskie zabarwienie.





Planety dzielą się na dwie grupy – wewnętrzne zewnętrzne.

Do planet wewnętrznych zaliczają się 4 leżące najbliżej SłońcaMerkury, Wenus, ZiemiaMars. Mają one stosunkowo małe rozmiary i posiadają twardą, skalną skorupę.
Zobacz animację ilustrującą ruch tych planet wokół Słońca.

Jowisz, Saturn, UranNeptun to planety zewnętrzne. Są one gazowymi olbrzymami składającymi się głównie z najlżejszych pierwiastków – wodoru i tlenu.

Wszystkie planety, patrząc od strony bieguna północnego Ziemi, obiegają Słońce w stronę przeciwną do ruchu wskazówek zegara. Natomiast ich orbity leżą niemal w jednej płaszczyźnie.
Zobacz dynamiczny model ruchu planet w 1/4 Układu Słonecznego

Uwaga!!! Do roku 2006 za dziewiątą planetę Układu Słonecznego uważany był Pluton. Jednak na konferencji astronomicznej w Pradze zaliczono ją do grupy planet karłowatych (razem z nowoodkrytą Eris i największą planetoidą – Ceres).

Planetoidy zwane też asteroidami

Pas Główny Planetoid rozciąga się pomiędzy orbitami MarsaJowisza. Każda planetoida, podobnie jak planeta, obok ruchu obiegowego po niezależnych orbitach wykonuje ruch wirowy wokół własnej osi. Do dzisiaj nazwano już blisko 30 tysięcy planetoid, m.in. Westa, Psyche, Matylda, Eros, Apollo, Amor, Atena.

Czy wiesz, że?
  • Księżyc jest drugim po Słońcu największym i najjaśniejszym (odbija światło słoneczne) obiektem na ziemskim niebie.

  • Warto wiedzieć, że krążący wokół Jowisza Ganimades to największy księżyc w całym Układzie Słonecznym – ma średnicę 5262 km.

  • Wszystkim planetom, oprócz Ziemi, nadano nazwy pochodzące od postaci mitologicznych:
    - Merkury – bóg handlu i posłaniec bogów,
    - Wenus – bogini miłości,
    - Mars – bóg wojny,
    - Jowisz – władca bogów,
    - Saturn – bóg rolnictwa,
    - Uran – bóg nieba,
    - Neptun – bóg morza.

powrót na początek strony

Zobacz także
Geografia | Język Polski | Historia | Przyroda | Biologia