Jeziora mogą powstawać w różny sposób – zobacz np. animację ilustrującą powstawanie jeziora przybrzeżnego (więcej na ten temat możesz dowiedzieć się w rozdziale Niziny Nadmorskie).
Jeziora, które tak licznie występują w Pasie Pojezierzy, są pozostałością po zlodowaceniach, jakie miały miejsce na ziemiach polskich wiele tysięcy lat temu (ostatnie zakończyło się około 10 tys. lat temu). Lodowiec pozostawił po sobie rozmaite formy pionowego ukształtowania terenu. Były wśród nich także różnorodone zagłębienia, które zostały wypełnione wodą z topniejących lodów, płynących rzek i opadów atmosferycznych. Przykładem takich zagłębień mogą być rynny polodowcowe, czyli wąskie, głębokie wyżłobienia terenu wytworzone przez wody płynące pod lodowcem. W ten sposób powstały jeziora rynnowe, m. in. Gopło (patrz wyżej), Jeziorak, Nidzkie, Raduńskie.
Więcej o zlodowaceniach możesz dowiedzieć się tutaj (program gimnazjum).
Powierzchnia Pojezierza Pomorskiego jest dosyć znacznie pofałdowana – wysokości względne często osiągają kilkadziesiąt metrów, a najwyższym punktem jest wierzchołek Wieżycy o wysokości bezwzględnej 329 m nad poziomem morza.
Pomiędzy wzniesieniami leżą liczne jeziora – największe z nich to: Jeziorak (34,6 km2), Drawsko (19,6 km2), Wielimie (18,7 km2), Wdzydze (15,0 km2), Lubie (14,7 km2).
We wschodniej części Pojezierza wyraźnie zaznacza się głębokie i szerokie obniżenie doliny Wisły.
Pokrycie terenu zdominowane jest przez lasy, głównie iglaste. Największe kompleksy leśne tworzą Bory Tucholskie, Puszcza Drawska, Puszcza Koszalińska, Puszcza Słupska.
Pojezierze Pomorskie zalicza się do najsłabiej zaludnionych regionów w kraju. Zwarte obszary leśne nie sprzyjają rozwojowi osadnictwa, w związku z czym niewiele jest tu dużych miast – 2 największe, leżące w głębi pojezierza to Szczecinek (39 tys. mieszkańców) i Chojnice (39 tys. mieszk.). Większe ośrodki miejskie znaleźć można dopiero na obrzeżach regionu, np. Bydgoszcz (370 tys. mieszkańców), Toruń (210 tys. mieszk.), Gorzów Wielkopolski (125 tys. mieszk.), Grudziądz (98 tys. mieszk.), Piła (75 tys. mieszk.).
Dzięki słabemu zaludnieniu krajobraz Pojezierza Pomorskiego prawie wcale nie został przekształcony przez człowieka. Zachowały się wielkie obszary dzikiej przyrody, która powinna przetrwać jeszcze przez długie lata. Jak na razie ruch turystyczny nie jest tu duży i koncentruje się głównie nad jeziorami, np. Wdzydzem, Drawskim, Charzykowskim.
POJEZIERZE MAZURSKIE leży w północno-wschodniej części kraju. Liczy nieco mniej jezior niż Pojezierze Pomorskie, ale za to mają one znacznie większe powierzchnie. Znajdują się tu 2 największe jeziora Polski: Śniardwy (113,8 km2) oraz Mamry (104,4 km2).
Powierzchnia Pojezierza Mazurskiego także została znacznie pofałdowana w wyniku zlodowaceń. Najwyższym punktem jest tu Dylewska Góra o wysokości 312 m n. p. m.
W pokryciu terenu całego regionu występuje równowaga pomiędzy terenami rolniczymi a leśnymi, przy czym lasy przeważają na południu.
Sieć osadnicza jest znacznie gęściejsza niż na Pojezierzu Pomorskim. Co prawda na Pojezierzu Mazurskim także nie ma zbyt wielu dużych miast, ale jest za to sporo mniejszych ośrodków, które z racji walorów turystycznych okolicznych jezior, znane są w całej Polsce. Augustów (30 tys. mieszkańców), Giżycko (30 tys. mieszk.), Mrągowo (22 tys. mieszk.), Ruciane-Nida (5 tys. mieszk.), Mikołajki (4 tys. mieszk.) – to tylko niektóre z nich. Głównym miastem regionu jest Olsztyn (170 tys. mieszkańców), a inne ważniejsze ośrodki to Suwałki (68 tys. mieszk.) i Ełk (55 tys. mieszk.).
Mazury słyną w Polsce (i nie tylko) z doskonałych warunków do czynnego i biernego wypoczynku nad wodą. Nieskażona działalnością przemysłową przyroda (jeziora, lasy, powietrze) oraz dobrze rozwinięta infrastruktura (liczne hotele, pensjonaty, kempingi, wypożyczalnie sprzętu wodnego, obiekty gastronomiczne) przyciągają w sezonie letnim nad jeziora tysiące turystów.
POJEZIERZE WIELKOPOLSKIE leży w Polsce Zachodniej, pomiędzy środkowymi odcinkami rzek: Odry i Wisły. Ukształtowanie powierzchni jest tu słabo urozmaicone – dominują krajobrazy równinne, płaskie. Praktycznie jedyne większe pofałdowanie terenu to dolinaWarty, która przecina pojezierze na dwie części.
Jaki jest krajobraz Pojezierza Wielkopolskiego?
Występuje tu zdecydowanie mniej jezior niż na Pojezierzu Pomorskim czy Mazurskim. Największe i najbardziej znane jest Jezioro Gopło (21,8 km2), będące typowym przykładem jeziora rynnowego. Tego samego pochodzenia jest Jezioro Powidzkie (11,7 km2). Inne większe jeziora to: Sławskie (8,3 km2), Zbąszyńskie (7,4 km2) oraz Niesłysz (5,0 km2) na Pojezierzu Lubuskim.
W pokryciu terenuWielkopolski zdecydowanie przeważają użytki rolne. Jest to region od lat słynący z dobrze rozwiniętego rolnictwa. Lasy – głównie iglaste – skupione są w zachodniej części pojezierza. Tam też rozwinęła się typowa dla pojezierzy turystyka. Wraz z sąsiednim Pojezierzem Lubuskim (które zalicza się do najbardziej zalesionych obszarów w Polsce) tereny te są bardzo chętnie odwiedzane przez turystów. Szczególnym powodzeniem cieszą się takie miejscowości jak Łagów, Sława, Boszkowo.
Głównym miastem regionu jest Poznań (570 tys. mieszkańców) – wielki ośrodek przemysłowo-usługowy, centrum targowe, węzeł komunikacyjny. Ponadto wymienić trzeba jeszcze Konin (82 tys. mieszk.), Inowrocław (77 tys. mieszk.) i Gniezno (70 tys. mieszk.). Natomiast największe miasto Ziemi Lubuskiej to Zielona Góra (115 tys. mieszk.).
W rejonie Konina od kilkudziesięciu lat metodą odkrywkową wydobywa się węgiel brunatny. Skutkiem tego są znaczne zmiany w krajobrazie tamtych okolic.
Na Pojezierzu Pomorskim znajduje się wiele terenów wojskowych, m. in. poligonów, na których odbywają się ćwiczenia armii NATO (np. poligon drawski).
Borne Sulinowo to miasteczko w samym sercu Pojezierza Pomorskiego, które do 1992 roku w całości było kwaterą wojsk radzieckich. Po wycofaniu Rosjan zaczęli tam napływać polscy osadnicy i tworzyć od podstaw wszystkie struktury miejskie. Obecnie mieszka tam około 4 tysięcy osób.
Wycieczkowe rejsy po Kanale Elbląskim częściowo odbywają się po ... lądzie. Funkcjonuje tam 5 pochylni, na których statki przeciągane linami po szynach z jednego odcinka kanału na drugi. W ten sposób pokonywana jest różnica wysokości (około 100 m) pomiędzy początkiem i końcem kanału.
W Gierłożu koło Kętrzyna na Pojezierzu Mazurskim znajduje się tzw. "Wilczy Szaniec", czyli dawna kwatera Hitlera. Jest to system bunkrów i umocnień, który co roku zwiedzają tysiące turystów.
Jedną z ciekawszych atrakcji turystycznych Pojezierza Wielkopolskiego jest prasłowiańska osada w Biskupinie koło Żnina.
Natomiast w Wenecji, również koło Żnina, znajduje się Muzeum Kolejki Wąskotorowej.
Slowa kluczowe:
Jeziora, 
Pomiędzy wzniesieniami leżą liczne jeziora – największe z nich to: Jeziorak (34,6 km2), Drawsko (19,6 km2), Wielimie (18,7 km2), Wdzydze (15,0 km2),
;){kind=link}