|
Sonet jest utworem 14-wersowym, dwie zwrotki mają po cztery wersy, a następne po trzy. W sonecie występuje podział na część opisową i refleksyjną, mistrzami w tworzeniu tego gatunku byli Petrarca i Dante. STEPY AKERMAŃSKIE Utwór rozpoczyna się metaforą podkreślającą ogrom stepu (porównany jest do oceanu). Ukazana jest samotność podróżnika wśród ciemności i gwiazd. Istotą utworu jest ukazanie ulotnych dźwięków stepu: szelestu węża, łopotu sznura żurawi, kołysania motyla. Podmiot liryczny zanurzony w takiej przestrzeni odczuwa ogromną tęsknotę i wytęża słuch w stronę ojczyzny – Litwy, by usłyszeć jakiś sygnał, głos. I stwierdza z goryczą: Jedźmy, nikt nie woła. BURZA Ten sonet ukazuje zupełnie inny świat niż Stepy akermańskie. Zamiast ciszy stepów mamy do czynienia z dynamiką i grozą burzy. Szaleństwo żywiołu oddają opisy, przypominające koniec świata: zdarto żagle, ryk wód, wicher z triumfem zawył... . Pokazany jest tonący statek, przerażeni pasażerowie, fale ogromne jak góry. Ludzie różnie reagują na katastrofę: jedni się modlą, inni płaczą, jeszcze inni się żegnają. Jednak jest na pokładzie jeszcze ktoś – jeden podróżny siedział w milczeniu na stronie – kto nie okazuje przerażenia. Nie jest to jednak wyraz odwagi. Ten człowiek to po prostu nieszczęśnik, który nie ma się z kim pożegnać, nie ma przyjaciół; nie ma też wiary w ocalenie, żadnej nadziei. Sonet wspaniale obrazuje siłę żywiołu i kruchość człowieka. Ukazuje też, że godzina śmierci to sprawdzian ludzkości. Śmierć nie jest jednak największym nieszczęściem. Najgorsza w życiu człowieka jest bowiem samotność i niechęć do życia. BAKCZYSARAJ W sonecie tym poeta maluje smutny obraz dawnej stolicy chanów krymskich – tytułowego Bakczysaraju. Potężne miasto, dawniej tętniące życiem, niszczeje. Szarańcza zżera trony, rośliny wdarły się do pałaców, wszystko obraca się w ruinę. Widok ten budzi refleksję obserwatora o nietrwałości i przemijalności doczesnego świata. Utwór zawiera wiele orientalizmów – wspomniany jest Giraj (chan krymski), mowa jest o haremie (miejscu zamieszkania żon i nałożnic bogatego muzułmanina), baszy (dostojniku tureckim). Inne sonety, np. Widok gór ze Stepów Kozłowa, Bakczysaraj w nocy, Mogiły haremu, Ruiny zamku w Bałakławie, również opisują orientalne miejsca, elementy owej kultury i jej obyczaje.
W Sonetach krymskich występuje bardzo wyraźny podmiot liryczny. To człowiek pochodzący z Litwy, który musiał opuścić ojczyznę. Jest osamotniony, nieszczęśliwy z powodu swego położenia, tęskni za krajem. Z jednego z sonetów (Żegluga) dowiadujemy się, że to poeta romantyczny. W swoim postępowaniu kieruje się emocjami, ma rozwiniętą wyobraźnię, jest wrażliwy (reaguje nawet na zmiany pogody!), marzy o wolności. W sonetach wyraża swą tęsknotę za ojczystym językiem, przeczuwa śmierć w samotności, czuje nostalgię i rozmyśla nad przemijaniem czasu. ARTYZM SONETÓW KRYMSKICH WYRAŻA SIĘ W:
– | stosowaniu orientalizmów (egzotyka); | – | kunsztownej konstrukcji podmiotu lirycznego; | – | bogatej treści emocjonalnej utworów; | – | snuciu refleksji ogólnoludzkich; | – | plastyczności i dynamice tworzonych obrazów; | – | bogactwie używanych środków artystycznych; | – | różnorodności kompozycji poszczególnych sonetów (opisowy, refleksyjny, mieszany, w postaci dialogu). |
powrót do początku strony |
