Strona ofertowa Wydawnictw Edukacyjnych WIKING
Jesteś
gościem portalu
Strona główna portalu
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=621
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=440
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=110
http://www.wiking.com.pl/index.php?site=testy_gim_historia_roz_1
http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=348
http://www.wiking.edu.pl/sitemap.php
Powrót do poprzedniej stronyWersja do wydruku

LITERATURA POWSZECHNA


PISARZE
NIEMIECCY

TYTUŁY UTWORÓW

CECHY TWÓRCZOŚCI

Johann Wolfgang Goethe

Cierpienia młodego Wertera, Król Olch, Rybak, Faust, Herman i Dorota

Problematyka filozoficzna i moralna, psychologizm, nowy typ bohatera, ludowość, nastrojowość, baśniowość

Friedrich Schiller

Rękawiczka, Początek nowego stulecia, Zbójcy

Nawiązanie do średniowiecza i ludowości, tragiczna postać bojownika, tragiczna miłość

Heinrich Heine

Tkacze, O Polsce

Bystra obserwacja, błyskotliwość skojarzeń i sformułowań, mistrzostwo w operowaniu ironią

PISARZE ANGIELSCY

TYTUŁY UTWORÓW

CECHY TWÓRCZOŚCI

James Macpherson

Pieśni Osjana

Tajemniczość, tło przyrodnicze, ludowość, fantastyka

Walter Scott

Waverley, Rob Roy

Tematyka szkocka, ludowość
(twórca nowożytnej powieści historycznej i poetyckiej)

George Byron

Giaur, Korsarz, Don Juan, Wędrówki Childe Harolda, Kain

Orientalizm
(mistrz powieści poetyckiej i poematu dygresyjnego, stworzył nowy typ bohatera romantycznego)

PISARZE FRANCUSCY

TYTUŁY UTWORÓW

CECHY TWÓRCZOŚCI

Jan Jakub Rosseau

Nowa Heloiza

Powrót do natury, uczuciowość, ludowość

Victor Hugo

Nędznicy, Katedra Marii Panny w Paryżu, Lipiec 1830, Cromwell

Życie codzienne, realizm, obraz społeczeństwa, problem niesprawiedliwości i nędzy

Aleksander Dumas

Trzej muszkieterowie, Hrabia Monte Christo

Powieści historyczne, przygodowe, obyczajowe

Honoriusz Balzac

Ojciec Goriot, Eugenia Grandet

Tematyka społeczna
(wywarł wpływ na rozwój powieści, pisarz przełomu – realista)

PISARZE ROSYJSCY

TYTUŁY UTWORÓW

CECHY TWÓRCZOŚCI

Aleksander Puszkin

Borys Godunow, Eugeniusz Oniegin

Ludowość, realizm, elementy historyczne, problem wolności
(stworzył typ rosyjskiego bohatera romantycznego)

Michaił Lermontow

Bohater naszych czasów, Demon, Podziękowanie

Ludowość, objawy "choroby wieku"

JOHANN WOLFGANG GOETHE

Wybitny poeta, dramaturg, eseista niemiecki, urodził się w 1749 r., zmarł w 1832 r. w Weimarze. Najwybitniejszy twórca niemieckiego preromantyzmu, zwanego okresem burzy i naporu (Sturm und Drang Periode).

KRÓL OLCH

Tytułowy Król olch to postać z baśni ludowych porywająca ludzi w otchłanie wód, na brzegach których często rosły olchy. W utworze współistnieją dwa światy: realny i fantastyczny, bohaterowie – ojciec i syn – przedstawiają dwa sprzeczne światopoglądy epoki romantyzmu. Ojciec to racjonalista, reprezentant filozofii oświeceniowej, natomiast syn postrzega świat tak jak romantycy – dostrzega pierwiastki fantastyczne, irracjonalne, ponadrozumowe.

Narrator utworu jest subiektywny, można domyślić się jego postawy. Bardzo ważną rolę odgrywa przyroda – tworzy nastrój grozy, jest nie tylko tłem wydarzeń, ale współgra z emocjami bohaterów; jest groźna, tajemnicza i wpływa na losy człowieka.

Utwór jest zaprzeczeniem zasady decorum – zawiera w sobie elementy liryczne (działa nastrojem, mówi o uczuciach), epickie (fabuła) i dramatyczne (dialogi, napięcie i punkt kulminacyjny). Jest to więc ballada, synkretyczny gatunek łączący w sobie cechy liryki, epiki i dramatu.

CIERPIENIA MŁODEGO WERTERA

Takiej miłości każdy młodzian czeka, tak być kochana chce każda dziewczyna, czemuż w najświętszym z popędów człowieka, tkwi tak straszliwa cierpienia przyczyna? – oto motto utworu Goethego, opartego na jego własnych przeżyciach. Napisał go w wieku 25 lat.

Dzieło skomponowane jest w formie listów (powieść epistolarna), które tytułowy bohater pisze do swojego przyjaciela Wilhelma. Do listów tych, po samobójczej śmierci Wertera, ich adresat dołącza komentarz.

Werter w listach opowiada o swej nieszczęśliwej miłości do Lotty, opisuje okolicę, w której przebywa, a także dzieli się rozmaitymi refleksjami filozoficznymi i wrażeniami z przeczytanych książek. Wszystko to daje wszechstronny obraz jego rozwoju, a także pozwala dokładnie poznać wnętrze nieszczęśliwie zakochanego bohatera. Nie mogąc znieść cierpienia, jakie czuł z powodu niespełnionego uczucia, tuż przed Bożym Narodzeniem popełnia samobójstwo.

Ze względu na uniwersalny charakter wyrażonych niepokojów jednostki, powieść Goethego zdobyła ogromną popularność w całej Europie, a werteryzm stał się typowym rysem europejskiego romantyzmu. Był to model postawy bohatera literackiego, charakteryzujący się wybujałą uczuciowością, marzycielstwem, skłonnością do poetyzacji świata i zachwytu nad naturą. Bohater taki buntował się przeciw normom obyczajowym, a jego pesymizm i poczucie bezcelowości życia (tzw. ból istnienia) najczęściej doprowadzały go do samobójstwa.

FAUST

Ten najwybitniejszy utwór Goethego powstawał przez 60 lat. Faust był postacią autentyczną, jego życie stało się legendą i inspirowało wielu pisarzy. Żył na przełomie XV–XVI w., był magiem, alchemikiem i naukowcem. Legenda mówi, że zawarł pakt z diabłem – za cenę sprzedania duszy chciał posiąść wiedzę o świecie oraz władzę czarnoksięską.


Faust i Mefisto

W utworze Goethego Faust założył się z Mefistofelesem o swoją duszę, ponieważ jego życiowym celem było poznanie istoty świata. W momencie spełnienia tego marzenia Faust miał wypowiedzieć słowa: Trwaj chwilo, jakże jesteś piękna, wówczas diabeł mógł zabrać jego duszę. Mefisto sądził, że łatwo wygra zakład, podsuwając swej ofierze wszelkie wspaniałości świata – młodość, miłość. Faust wypowiedział kluczowe słowa, lecz mimo to diabeł nie zdobył jego duszy. Faust zachwycił się bowiem chwilą, w której ujrzał idealne, utopijne społeczeństwo i życzenie Trwaj chwilo... było podyktowane miłością do ludzi i pragnieniem, by byli szczęśliwi. Uczucia te uratowały go przed potępieniem, a jego dusza została zbawiona. Kto wiecznie dążąc trudzi się, tego wybawić możem. A zwłaszcza gdy miłości żar w nim z wyżyn skrę swą niecił – powiedzieli aniołowie na sądzie Fausta po jego śmierci.
 
Problemy filozoficzne poruszane w Fauście:
– możliwości poznawcze rozumu ludzkiego;
– cel ludzkiego życia;
– problem relacji międzyludzkich;
– wartość pracy;
– jak osiągnąć szczęście;
– konflikt rozumu i uczucia;
– problem dobra i zła, rozdarcie wewnętrzne człowieka;
– problem nagrody i kary za czyny popełnione za życia;
– stosunek do rozkoszy ziemskich.

Goethe chciał przekazać, że są dwie najważniejsze rzeczy w życiu: dążenie do dobra i miłość. Utwór jest dziełem humanistycznym, porusza uniwersalne, ponadczasowe problemy. Można go więc nazwać poematem filozoficznym. W innych interpretacjach Faust jest zaliczany do gatunku dramatu.

GEORGE GORDON BYRON

Lord Byron żył w latach 1788–1824. Był poetą angielskim i jednym z czołowych twórców europejskiego romantyzmu. Żył rozrzutnie, zawsze zadłużony, nigdy się nie ustatkował. Bojkot opinii arystokratycznej z powodu radykalizmu poglądów Byrona i osobista tragedia separacji małżeńskiej w atmosferze skandalu towarzyskiego zmusiły poetę, by w 1816 r. opuścił Anglię. Przebywał w Szwajcarii, we Włoszech, w Grecji (gdzie brał udział w wyzwoleniu kraju spod panowania tureckiego; tu zmarł na febrę).

Byrona otoczyła legenda, stał się symbolem postawy, jaką prezentował bohater jego utworów – samotny, skłócony ze światem buntownik. Siłą wyobraźni, ironii i szyderczej satyry wpłynął znacznie na oblicze literatury romantycznej – światowej i polskiej. Od jego nazwiska ukuto termin bajronizm oznaczajacy dumne odwrócenie się od zwyczajnego, banalnego życia; podjęcie pielgrzymki w poszukiwaniu innego życia i prawdy o sobie.

GIAUR

Giaur znaczy niewierny – tak muzułmanie nazywają innowierców. Akcja utworu toczy się w Grecji pod panowaniem tureckim. Tytułowy bohater to tajemnicza postać, prawdopodobnie wenecjanin, z bogatej rodziny. W Grecji poznał Leilę, brankę Hassana. Młodzi zakochali się w sobie, przez co Hassan kazał utopić Leilę, uznając ją za niewierną. Giaur zemścił się zabijając Hassana. W utworze bohater spowiada się w klasztorze ze swej zbrodni, po czym umiera. Nie można jednak powiedzieć, by Giaur żałował swych czynów – stwierdza, iż gdyby miał żyć jeszcze raz, niczego by nie zmienił. Sensem jego życia była miłość. Jemu niewierna – on ją pokochał, mnie była wierna, jam go zamordował – wyznaje.

Cechy bohatera bajronicznego:
– skłócony ze światem, zbuntowany przeciwko porządkowi świata;
– tajemniczy – jego charakterystyka jest niepełna, pośrednia;
– jest człowiekiem uczuć – kieruje się emocjami, namiętnościami;
– sensem jego życia jest miłość;
– nie dba o dobra materialne;
– jest cierpiącym samotnikiem;
– to człowiek gwałtowny, dynamiczny, czynny;
– egotyk (wydaje sądy, jest dumny).

Giaur jest powieścią poetycką, gatunek ten, podobnie jak ballada, zawiera w sobie cechy epickie (fabuła, narrator), liryczne (emocjonalność) i dramatyczne (napięcie, dialogi).

Cechy powieści poetyckiej:

to dłuższy utwór wierszowany;

ma luźną, fragmentaryczną, niechronologiczną, zagadkową fabułę;

akcja jest wierzchołkowa (opisane są jedynie najdramatyczniejsze fragmenty);

akcja toczy się w środowisku egzotycznym lub w średniowieczu;

występuje typowy bohater powieści poetyckiej;

narrator jest subiektywny;

często tytułem jest imię głównego bohatera.


powrót do początku strony

Geografia | Język Polski | Historia | Przyroda | Biologia